به گزارش الف، از چند ماه گذشته مقامات ترکیه هرازگاهی درباره تمایل خود برای احیای روابط با سوریه و دیدار با مقامات این کشور صحبت می‌کردند. در این بین دولت دمشق همواره با اشاره به تجاوزاتی که آنکارا در سوریه انجام می‌دهد هرگونه مناسبات با ترکیه را رد کرده بود. اما طی چند روز اخیر تلاش ترک‌ها برای همگرایی با سوریه به اوج خود رسید؛ تا جایی که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه هنگام بازگشت از اوکراین درباره تمایل خود برای گشایش روابط با دمشق صحبت کرده و گفت: «ما جاه‌طلبی و طمعی در سوریه نداریم، هدف ما ایجاد صلح و حمایت از امنیتمان است».
اما شاید نکته جالب‌تر در این سخنان اردوغان اینجا باشد که اظهار داشت، نقاط توافق برجسته‌ای میان آنکارا و دمشق وجود دارد، از جمله اینکه هر دو حضور آمریکا در سوریه را رد می‌کنند و واشنگتن و ائتلاف بین‌المللی از عوامل تقویت تروریسم در سوریه هستند. این اظهارات رئیس جمهور ترکیه درحالی است که آنکارا تا چند هفته قبل برنامه مشترکی را با آمریکا برای تسلط بر شمال سوریه سازماندهی می‌کرد.
البته رنگ عوض کردن فردی مانند اردوغان و دولت وی در موقعیت‌های متعدد مسئله جدیدی نبوده و رئیس جمهور جاه طلب ترکیه همواره به این ویژگی شهرت داشته است. اما این تحرکات چندگانه وی در چند ماه اخیر به اوج خود رسید؛ به طوری که اردوغان در حین ارسال سلاح برای اوکراین، با روسیه ابراز دوستی کرده و در عین حال که از توافق عادی‌سازی رسمی با اشغالگران صهیونیست رونمایی کرده، به دنبال نزدیک شدن به کشورهای عضو محور مقاومت است.
اما درباره تغییر رویکرد اردوغان در قبال سوریه، روشن است که این موضع‌گیری وی به صورت ناگهانی یا به دلیل یک اتفاق خاص رخ نداد؛ بلکه همانطور که اشاره کردیم ترک‌ها و شخص اردوغان از مدت‌ها قبل برای این مسئله برنامه‌ریزی کرده بودند. اخیرا «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد که سال قبل دیداری با «فیصل المقداد» همتای سوری خود در بلگراد داشته است.
برخی تحلیلگران نیز به دیدار دو هفته قبل اردوغان و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در سوچی اشاره می‌کنند که دو طرف در این نشست به بررسی راهکارهایی جهت حل بحران سوریه با اجرای خواسته‌های این کشور در خروج کامل نیروهای ترکیه و تعهد به قراردادها در این زمینه، پرداختند. این کارشناسان معتقدند که پوتین توانسته اردوغان را برای عادی کردن روابط با سوریه متقاعد کند.
علاوه بر آن به نظر می‌رسد آنکارا به این نتیجه رسیده که در سایه تحولات خطرناک منطقه که ترکیه را نیز تهدید می‌کند چاره‌ای جز گسترش روابط با همه طرف‌ها ندارد.
از آن گذشته زمان زیادی تا انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه باقی نمانده و اردوغان در تلاش است برای پیروزی در این دوره چالش‌های داخلی و خارجی خود را به حد صفر برساند. به ویژه اینکه در مرحله فعلی عمده چالش خارجی ترکیه مربوط به مرزهای آن با سوریه بوده و آنکارا احساس می‌کند دیگر بدون همکاری با دولت دمشق قادر به مدیریت پرونده سوریه نخواهد بود.
یکی از مهم‌ترین مسائل در رابطه با پرونده سوریه موضوع آوارگان سوری در ترکیه است که فشار زیادی علیه این کشور و دولت آن وارد می‌آورد. اخیرا طرحی برای بازگشت آوارگان سوری از ترکیه و لبنان مطرح شده که اجرای آن مستلزم همکاری با دولت سوریه است.
اما اینکه آیا دمشق عادی کردن روابط با آنکارا را می‌پذیرد یا نه ، طبیعتا تجاوزاتی که ترک‌ها در سوریه انجام داده‌اند و حمایت آنها از گروه‌های افراطی دراین کشور از ذهن مردم سوریه پاک نمی‌شود؛ اما شاید سوری‌ها با اتخاذ سیاست راهبردی خود که طی همه این سال‌ها به آن تکیه داشته‌اند گام‌های متقابلی در مسیر ازسرگیری روابط با ترکیه بردارند؛ به گونه‌ای که تامین کننده منافع ملت سوریه باشد.
همچنین گشایش روابط آنکارا و دمشق می‌تواند فشارها برای اخراج نظامیان آمریکایی از سوریه را تشدید کند و علاوه بر آن کمک زیادی به برقراری ثبات و آرامش در شمال سوریه خواهد کرد. به ویژه اینکه ارتش عربی سوریه همچنان درحال پس گرفتن مناطق شمال و شمال شرق این کشور از چنگال شبه نظامیان قسد (وابسته به آمریکا) است.
علاوه بر آن بحث‌هایی درباره احیای توافق «اضنه» میان ترکیه و سوریه که در سال 1998 امضا شده بود به میان آمده تا به موجب آن چارچوب زمانی مشخصی برای خروج نیروهای ترک از سوریه هم‌زمان با سیطره این کشور بر نوار مرزی دو طرف تعیین گردد.
از طرفی دولت سوریه نیز بعد از صدور عفو عمومی، در تلاش برای بازگشت امن آوارگان سوری به این کشور است و سازوکار لازم را برای بازگرداندن آنها از لبنان فراهم کرده و بازگشت این پناهجویان از ترکیه نیز مستلزم همکاری میان دولت‌های دو کشور است.
اما با این وجود نمی‌توان به شکل قطعی درباره همگرایی میان ترکیه و سوریه صحبت کرد و موانع متعددی در این مسیر وجود دارد. به ویژه اینکه اردوغان بارها ثابت کرده موضع واحدی ندارد و در موقعیت‌های مختلف رویکرد خود را تغییر می‌دهد. بنابراین سوری‌ها هنوز اعتمادی به رئیس جمهور ترکیه و دولت او ندارند و اگر قرار باشد آنکارا و دمشق وارد مسیر عادی کردن روابطشان قرار بگیرند بی‌تردید این مسئله به یک بازه زمانی نسبتا طولانی و تضمین‌های محکم نیاز دارد.
